Mẹ Chồng Tôi—Kim Oanh Phượng
1- Thông thường khi nói tới mẹ chồng là mọi người nghĩ ngay đến cảnh nàng dâu bị bắt nạt, bị đối xử tệ, nhưng tôi lại rất may mắn và hạnh phúc có được bà mẹ chồng rất tốt, rất hiền đức. Cụ thương yêu các con dâu như con ruột, tôi là con dâu đầu tiên (chồng tôi là con thứ, nhưng lập gia đình trước ông anh Cả) ở chung cùng mái nhà với cụ cho đến khi chúng tôi có con mới dọn ra riêng, nên được cụ thương yêu hơn. Nhớ lại những ngày tôi mới về làm dâu cụ, tôi cũng có một chút băn khoăn trong lòng vì không biết cụ có dễ tính hay không, có hay bắt bẻ, bắt lỗi như các bà mẹ chồng khác mà tôi thường thấy trong khu xóm tôi cư ngụ, hay như các bà mẹ chồng của bạn bè tôi, bắt lỗi con dâu từng chút một… mặc dù trước ngày đám cưới, chồng tôi đã nói là Mẹ của chàng rất hiền, rất dễ tính và tính tình rất cởi mở.
Chồng tôi được ở nhà sau ngày cưới ba tuần thì theo đơn vị ra miền Trung đóng quân. Những ngày tháng chàng mới đi xa, tôi buồn lắm, ngoài giờ đi dạy học về nhà, tôi chả thiết đi chơi hay đến thăm bạn bè như ngày trước nữa. Thấy tôi buồn, mẹ chồng tôi thường trò truyện cùng với tôi, an ủi tôi và cụ kể những chuyện thời còn trẻ cho tôi nghe. Hai mẹ con rất là thân thiết, nhờ vậy tôi cũng dễ thích nghi được hoàn cảnh mới. Cũng trong dịp trò truyện này, mẹ chồng tôi đã cho biết lúc bố chồng tôi mất, cụ mới ngoài ba mươi tuổi, với một nách bảy con còn thơ dại, may lúc đó cụ còn có sản nghiệp như ruộng đất, cửa hàng buôn bán… nên không phải lo lắng về sinh kế.
Ngày di cư vào Nam, cụ mới ngoài bốn chục, các con chưa đủ lớn khôn để tự lo cho mình được nên cụ đã phải tần tảo, vất vả để lo cho các con ăn học nên người, nay con cái đã thành đạt cả, đó là niềm an ủi lớn cho mẹ chồng tôi.Tôi rất kính phục mẹ chồng tôi , một bà Mẹ còn trẻ, đẹp, chồng mất sớm đã dìu dắt đàn con nên người, cụ đã hy sinh tất cả cuộc đời cho con cái.
2- Những ngày tôi đi dạy buổi sáng, cụ luôn pha sẵn một ly cà phê sữa và mua sẵn bánh mì nóng bán ở đầu ngõ, chờ tôi ra khỏi phòng là cụ gọi đến ăn, ngày đầu tiên tôi rất ngại ngùng , chỉ biết nói cám ơn. Những ngày kế tiếp , tôi thưa với cụ đừng lo cho tôi như vậy nữa vì phận làm con không nên để cha mẹ phải vất vả như thế… Cụ cười rất thoải mái và nói rằng: “Chị đừng ngại, đằng nào tôi cũng uống mỗi buổi sáng sớm, quen rồi, tiện tay pha cho chị luôn, hơn nữa cậu ấy đi vắng, tôi không chăm sóc chị, thấy chị gầy yếu, cậu ấy bắt đền tôi thì sao….” nói rồi mẹ chồng tôi cười vui vẻ lắm. Tôi cũng biết đó là lời nói cho vui, để cho tôi khỏi áy náy trong lòng mà thôi. Ôi cảm động biết bao, tình thương của mẹ chồng đối với con dâu như con ruột, mấy ai có được sự may mắn như tôi?
3- Chiến tranh ngày càng khốc liệt, ra đường ngày nào cũng gặp xe nhà binh chở quan tài phủ lá quốc kỳ, thấy những người quen còn rất trẻ, cũng trạc tuổi tôi rơi vào cảnh mẹ goá, con côi, tôi lo lắng quá nên đã hư thai đứa đầu tiên và phải nằm bệnh viện gần tháng trời. Suốt thời gian này, mẹ tôi cũng như mẹ chồng đã mỗi ngày vào nhà thương với tôi. Mẹ chồng tôi chưa có cháu nào nên cụ mong lắm, cụ đã khóc khi biết tin tôi hư thai… Tôi xót xa trong lòng và càng kính yêu cụ như mẹ ruột tôi vậy. Sau này chúng tôi có con, mẹ chồng tôi mừng lắm và đã ở suốt ngày đêm trong bệnh viện, bế ẵm đứa cháu nội , cho bú sữa, theo chân y tá đến phòng tắm em bé vì cụ sợ họ làm đau cháu.
Khi mẹ con tôi về nhà, hầu như ngày nào mẹ chồng tôi cũng đến thăm nom, bế bồng cháu nội, cụ cưng chiều cháu lắm. Cháu rất ngoan, ít khi khóc, vì vậy khi con tôi được bảy, tám tháng gì đó, trong lúc tôi đi dạy, cụ đã bế cháu về nhà, chiều tối vợ chồng tôi đến đón con, nhưng cụ không cho bế về… Hiểu được lòng Bà thương cháu, mặc dù không muốn, chúng tôi cũng phải để con ở lại ngủ đêm với Bà.
4- Sau ngày mất nước, chồng tôi phải đi tù cải tạo, mẹ chồng tôi nói ba mẹ con tôi đến nhà cụ ở để cụ chăm sóc hai cháu cho tôi có thời gian đến trường mỗi ngày. Thật sự nếu không nhờ Bà Nội, Bà Ngoại thì tôi cũng không biết làm sao xoay sở với cuộc sống mới quá khó khăn này.
Mẹ chồng tôi buồn trước cảnh hai con trai đi tù cải tạo. Cụ sống rất lặng lẽ và vui với các cháu mà thôi. Trong dịp này mẹ chồng tôi đã cùng tôi chia xẻ những âu lo, cụ nghe lén đài VOA và kể cho nghe những gì cụ biết. Cụ thường nói chuyện về thời xa xưa lúc còn đi học vói các cô giáo người Pháp, kể về bạn học và lúc này mới thấy cụ có trí nhớ rất tốt. Cụ thuộc làu làu thơ văn tiếng Pháp cũng như truyện Kiều, Chinh Phụ ngâm, Cung Oán ngâm khúc… Những lúc rảnh rỗi cụ thường đọc cho tôi nghe rồi hai mẹ con lại cười vui vẻ, tạm quên nỗi buồn mất nước và người thân đang tù…
Thời gian này bị cúp điện thường xuyên, mẹ chồng tôi vì buồn và lo cho hai con trai đang bị tù nên cụ không ngủ được. Với sự khéo tay của cụ, đêm đêm ngồi bên ngọn đèn dầu, cụ đã cắt và ráp nối những miếng vải nhỏ bằng lòng bàn tay với bông, hoa, màu sắc khác nhau làm thành những chiếc chăn đắp cho các cháu trông rất đẹp.
5- Mỗi lần nhận được giấy đi thăm nuôi chồng tôi, cả nhà đều vui mừng và bàn nên làm những thức ăn gì có thể để lâu được như xào mắm ruốc với tôm, thịt, xả, ớt, thịt kho mặn, thịt chà bông… Trước ngày đi thăm nuôi làm những thức ăn có thể để lâu chỉ vài ngày thôi như là bánh tét, cơm nắm… Ngoài ra còn lo thuốc tây như thuốc cảm, tiêu chảy, dầu gió… Vài ngày trước khi đi thăm nuôi, mẹ chồng tôi nhắc nhở tôi xem lại có thiếu thứ gì không còn đi mua thêm. Mỗi lần như vậy mới thấy được lòng Mẹ yêu con cái, hy sinh cho con không bút nào tả xiết.
Bao giờ nhận được giấy cho thăm nuôi chồng, tôi cũng ghi tên cụ cùng đi theo vì tôi hiểu được bà mẹ nào cũng muốn được gặp con của mình hết, nhất là ở hoàn cảnh không biết ngày được thả về!!! Hơn nữa chồng tôi cũng rất mong muốn được gặp lại mẹ già. Sau khi thăm nuôi chồng tôi, về nhà ai cũng buồn, riêng tôi đã khóc suốt nhiều ngày. Thấy vậy mẹ chồng tôi phải an ủi tôi, chăm sóc các con tôi. Không muốn để cụ phải bận tâm, tôi đã cố gắng lo tròn bổn phận và sống vui bên các con, chờ ngày chồng được thả về…
Tôi còn nhớ lần thăm nuôi đầu tiên, lúc ra về con gái tôi đã hỏi bố cháu là bao giờ thì Bố về với Mẹ và chúng con, chồng tôi ôm con vào lòng và nói lần thăm nuôi kỳ sau thì bố sẽ về… Cũng tưởng rằng nói cho con bé vui mà ra về, không ngờ con gái chúng tôi lại nhớ kỹ ở trong lòng, mặc dù lúc đó cháu mới hơn ba tuổi. Tới kỳ thăm nuôi kế tiếp, con gái chúng tôi nhất định không chịu ra về mà cứ ôm chặt lấy chân bố cháu, khóc đòi bố cùng về thì mới chịu ra về… Dỗ mãi cháu mới để cho bố ra xếp hàng để vào trại giam. Trên đường về nhà, ngồi trên xe đò con bé đã khóc lóc và kể là tại sao bố hứa sẽ về với con khi thăm nuôi bố đợt này mà sao bố lại không về. Con bé khóc cho đến khi lả người đi và ngủ thiếp mới thôi khóc. Trên xe toàn những người cùng cảnh ngộ nay thấy cháu khóc la, kể lể như vậy, ai ai cũng mủi lòng và khóc theo.
6- Khi trường học được mở cửa lại, tôi gửi cháu trai ở nhà mẹ chồng tôi nuôi giùm vì lúc đó cháu chưa được một năm. Cháu gái về ở với tôi, ngày nào đi dạy mang con gái gửi mẹ ruột, tối ghé thăm con trai, rồi đón con gái cùng về nhà… Hoàn cảnh chung của mọi người đều giống nhau như vậy. Tôi may còn có bên nội, bên ngoại mà nhờ vả. Mẹ chồng tôi rất vất vả với con trai tôi vì cháu đau ốm phải đi nằm bệnh viện thường xuyên, lúc đó cũng nhờ cô em chồng tôi tốt và thương cháu đã đi buôn bán kiếm tiền mua thêm sữa cho cháu và trong thời gian này tôi cũng được nhờ bà bác nhà tôi chăm sóc con trai tôi. Cụ rất cực nhọc với cháu mỗi khi cháu nằm bệnh viện. Cụ đã ngày đêm ở trong bệnh viện với tôi vì ban ngày thường tôi phải về nhà để đi dạy học, chiều vào và ở lại qua đêm, lúc đó bà bác mới chịu về nhà nghỉ ngơi. Lúc con trai tôi lên sởi và bị chạy hậu, sáng sáng bà bác đã cõng cháu đến bệnh viện Thanh Quan ở gần nhà để chích thuốc trụ sinh suốt mấy tháng trời… Nay Bà Bác đã không còn để nhìn thấy thằng cháu đã nên người.
7- Sau khi chồng tôi đi tù cải tạo về, mẹ chồng tôi đã giúp đỡ để chồng và con trai tôi có điều kiện đi vượt biên. Chuyến đi bị thất bại, hai cha con bị bắt giam, biết tin, tôi và mẹ chồng lại đi nuôi tù. Thương con, thương cháu nên cụ biếng nói, biếng cười, cụ cứ chép miệng thở dài cả ngày, thương mẹ nhưng cũng chẳng biết làm gì hơn được… Sau mấy chuyến vượt biên không thành, hết tiền thì cuối cùng Trời, Phật thương ông anh cả nhà tôi và chồng tôi đã đi thoát đến được bến bờ tự do. Nhận được điện tín của cô em gái chồng tôi đang sống ở Mỹ gửi về cho biết chồng tôi đã tới được Thái Lan an toàn, cả nhà vui mừng và thở phào nhẹ nhõm Mấy lần trước đi dắt theo con trai, bị bắt, không thoát, chuyến này chồng tôi đi một mình thì may mắn thành công, cả nhà cứ tiếc là không dắt theo cháu nào.
8- Sau khi chồng tôi vượt biên thành công, mẹ chồng tôi muốn cho mẹ con tôi đi tiếp vì cụ không muốn gia đình chúng tôi phải xa cách nhau. Mẹ con tôi đi mấy lần đều thất bại và còn bị bắt nữa, chán nản tôi quyết định ở lại chờ bảo lãnh. Sau mười năm rưỡi xa nhau, cuối cùng gia đình chúng tôi đã đoàn tụ. Mẹ con tôi đã sống ở vùng tự do nay gần mười bốn năm rồi. Các con chúng tôi nay cũng đã trưởng thành và học hành thành đạt, có công việc làm khá tốt. Mẹ con tôi thường xuyên nhắc đến mẹ chồng tôi với tất cả tấm lòng biết ơn và kính trọng cụ.
Mẹ chồng tôi tuy sống ở thế hệ cổ xưa nhưng cụ đã được hấp thụ một nền văn hóa Âu Tây nên tính tình rất cởi mở, không phân biệt dâu, con. Cụ thương con và cháu hết lòng, hy sinh tất cả để mưu cầu hạnh phúc cho con, cho cháu. Thật vậy, nhờ sự giúp đỡ của cô em nhà tôi bên Mỹ gửi về, cụ không giữ để lo cho tuổi già mà đã lo cho các con đi vượt biên… Tình Mẹ thương con, thương cháu bao la như nước trong nguồn chảy ra và cụ đã có chuyến bay qua đây với con trai, con gái, nhưng cuối cùng cụ xin huỷ chuyến bay và ở lai với gia đình người em gái và người em trai của chồng tôi.
9- Được tin mẹ chồng tôi đau và yếu nhiều, tôi rất buồn và xót xa trong lòng, hàng ngày chỉ biết cầu xin Trời, Phật cho mẹ tôi mau qua cơn bệnh và sớm bình phục lại. Cụ là gương sáng cho tôi theo để biết cách cư xử với con dâu của chúng tôi. Cụ là bà mẹ chồng hiếm có ở thế gian này, tôi chỉ biết nói cám ơn Mẹ đã cho con những ngày sống thật hanh phúc, thật đầm ấm bên Mẹ. Tình thương mà Mẹ đã dành cho con, con xin ghi nhớ mãi mãi…
Kim Oanh Phượng
Đừng Bệnh Ở Việt Nam!―Trần Thắng
Tác giả bài viết là bác sĩ Trần Thắng, sống ở Na Uy, trong một lần về thăm quê hương, ông cảm khái kêu lên “đừng bệnh ở Việt Nam” như sự chua xót, chia sẻ suy nghĩ của mình về số phận các người bệnh tại Việt Nam.
Cơ may cho tôi được tìm hiểu thêm về hệ thống y tế Việt Nam đến thật bất ngờ, và đã cho tôi nhiều suy nghĩ về số phận con người.
Sau 42 năm sống xa xứ, lần đầu tiên tôi quyết định về Việt Nam “ăn Tết.”
Tôi về Sài Gòn 5 ngày trước Tết để sắp sửa trước khi về quê ăn Tết với người thân. Tết ở Sài Gòn năm nay không có không khí như tôi nghĩ. Chợ hoa vắng người, sức mua sắm giảm nhiều vì kinh tế khó khăn và tình trạng thất nghiệp gia tăng.
Chuyện không vui xảy ra vào sáng Mùng Một Tết, người thân của tôi té sau khi đi từ nhà tắm ra, và bà bị gãy cổ xương đùi.
Sau khi xác định qua chụp hình X-ray, tôi phải liên lạc bạn bè đồng nghiệp và cũng là bạn học thời trung học để lo cho bà đi mổ. Bác sĩ M. học cùng trường và quen thân, là bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình đã tận tình giúp đỡ: giới thiệu bệnh viện và liên lạc bác sĩ mổ giỏi. Anh góp ý nên đi bệnh viện tư ở Sài Gòn.
Từ quê lên Sài Gòn mất 4-5 giờ xe. Các bệnh viện chỉ mổ những ca thật cấp thiết vì bác sĩ và y tá (ở Việt Nam gọi là điều dưỡng) nghỉ Tết.
Tôi được khuyên đừng đưa bà lên trước Mùng Sáu. Vì bà dùng thuốc loãng máu nên cũng phải đợi. Ở Na-Uy những trường hợp này sẽ phải mổ trong vòng 48 giờ.
Bệnh Viện
T.A. là bệnh viện tư nhân người thân tôi nằm. Thủ tục đầu tiên là nộp giấy chứng minh thư, giấy bảo hiểm sức khỏe, tiền ứng cho tiền phòng. Có nhiều mức giá: phòng sáu, ba, hai hay một người, ngoài ra có phòng VIP. Chúng tôi chọn phòng một người với giá 980,000 VNĐ/ngày. Đặt cọc trước 5 ngày.
Trong phòng có một giường cho bệnh nhân và một giường cho người thân đi “nuôi” bệnh nhân. Vì vợ chồng tôi ở lại, nên mướn thêm ghế bố 30,000 VNĐ mỗi ngày. Tiền phòng bao gồm cháo buổi sáng, ba món trưa và tối cho người bệnh, một lần lau sàn nhà và một lần lấy rác.
Thay tấm trải và mền vệ sinh cho bệnh nhân là trách nhiệm người nhà!
Điều dưỡng
Trách nhiệm điều dưỡng: đưa thuốc cho người nhà để cho bệnh nhân uống, thay băng, thử máu, chích thuốc. Ngoài những việc khác người nhà phải lo cho bệnh nhân. Cây kim chích, băng thay, từng miếng bông gòn đều được tính tiền.
-Khi họ vào phòng, họ không giới thiệu họ là ai, phần hành gì.
-Khi cần gọi họ đến, nhưng không làm gì, chỉ trả lời là “sẽ hỏi bác sĩ.”
Trong hai ngày đầu họ coi thường chúng tôi lắm. Sau khi mổ xong người thân tôi mê sảng và sốt. Tôi yêu cầu đo nhiệt độ, thử máu và xem xét cho trụ sinh. Họ không làm ngay.
-Tôi yêu cầu gặp bác sĩ D., người mổ và người tôi quen.
-Điều dưỡng thông báo là bác sĩ bận mổ.
Tôi không đồng ý và tôi tự gọi bác sĩ D. xuống ngay. Từ khi bác sĩ thông báo cho họ biết tôi là ai, họ đã làm theo yêu cầu của tôi không cần thông qua bác sĩ D. nữa. Tôi thật sự rất khó chịu tính quan liêu và kiêu ngạo.
Bệnh nhân gãy xương và sau khi mổ với cơn đau dữ dội nhưng họ chỉ cho Paracetamol để giảm đau. Tôi phải yêu cầu dùng morfin và chấp nhận trả tiền họ mới cho. Rõ khổ.
Bác sĩ
Ngoài bác sĩ D. quen biết và biết tôi làm gì, còn những bác sĩ khác thì hỡi ơi!
Hôm bà bị mê sảng, có một bác sĩ đến. Ông vào phòng với một điều dưỡng. Ông không tự giới thiệu mình là ai và vào làm gì. Ông hỏi bệnh nhân tên gì, tại sao vào đây?
Khi nghe bị gãy cổ xương đùi, ông ta chỉ xoáy vào việc là có phải do choáng váng, mất thăng bằng và té. Ông chỉ muốn xác định là do tai biến đưa đến té. Ông hỏi có dùng thuốc loãng máu vì sao? Tôi giải thích là do trước đây vài năm có triệu chứng tai biến và khi dùng thuốc loãng máu, triệu chứng không còn sau khi uống thuốc vài phút, từ đó bác sĩ bệnh viện cho dùng tiếp.
Ông ta không nhìn tôi mà chỉ chăm chăm hỏi bà cụ. Tôi không thể hiểu ông đang làm gì. Một người đang mê sảng không thể nhớ hay có khả năng trả lời.
Tôi phải ngắt lời và hỏi ông là ai? Ông bảo là bác sĩ chuyên khoa thần kinh, tên S., ông muốn bà cụ phải chụp hình MRI để xác định đã bị tai biến và khi ấy mới tiếp tục dùng thuốc loãng máu. Tôi cũng xin phép tự giới thiệu về mình và giải thích yếu tố phòng hộ ban đầu đủ để bà cụ dùng thuốc loãng máu (tiểu đường, cao áp huyết, triệu chứng tai biến). Xác định có tai biến để dùng thuốc loãng máu là phòng hộ thứ hai.
Người mê sảng không thể nằm yên 30 phút để chụp MRI và không bác sĩ nào đi lấy bệnh án người mê sảng khi không nói chuyện với người nhà.
Tôi trả lời tôi không đồng ý chụp MRI, tôi tự quyết định cho bà dùng thuốc loãng máu và tôi không cần bác sĩ S. ở đây. Tôi không đồng ý trả tiền cho sự có mặt của bác sĩ.
Tôi đã quen với môi trường làm việc bệnh viện Na Uy 30 năm. Khi bệnh nhân nằm viện, mọi thứ đều được bác sĩ, y tá và trợ tá lo. Người thân không được ở lại bệnh viện. Ở Việt Nam hoàn toàn trái ngược. Ở Việt Nam, ba y tá lo cho 30 bệnh nhân cũng không mệt. Bên Na Uy, một y tá lo cho hai bệnh nhân là bù đầu bù cổ.
Tôi nghĩ những phòng ba đến sáu bệnh nhân, người thân lo cho bệnh nhân họ sẽ nằm ở đâu. Nằm dưới gầm giường chắc?
Cùng là số phận con người và bệnh nhân, nhưng bệnh nhân ở Na Uy được đối xử đàng hoàng và đúng tình con người. Tôi thật sự không thể tưởng tượng hoàn cảnh bệnh nhân ở bệnh viện công ở Việt Nam thì sao?
Chi phí tôi phải trả cho năm ngày nằm viện và mổ là 37 triệu VNĐ và bảo hiểm trả 52 triệu VNĐ. Với số tiền gần 80 triệu VNĐ có thể là cả gia tài cho một gia đình.
Qua đây tôi càng thương cho số phận những người dân trong nước. Còn nhiều người lo không đủ cho chỗ ở, miếng ăn. Chắc nhiều người lo sợ bị bệnh và người thân bị bệnh. Không có quen biết và kém tài chính sẽ khó khăn lắm.
Trần Thắng
Dựng Lại Niềm Tin—Lê Kim Nga K27/1
Dựng lại niềm tin. Anh ơi đúng đó!
Em hân hoan trong hạnh phúc vô ngần
Bao năm qua lòng thắc mắc hoang mang
Rồi tự hỏi, lẽ nào tình rạn vỡ?
Tình vẫn nặng nên lòng em mãi nhớ!
Bao máu xương đã đổ xuống chiến trường
Bao anh linh với những nỗi đau thương
Hy sinh đó, không thể nào vô nghĩa!
Dựng lại niềm tin. Lòng càng thấm thía
Uy danh xưa người lính chiến Cộng Hoà
Niềm tự hào trường Võ Bị Quốc Gia
Bao ngưỡng mộ từ trong và ngoài nước.
Vẫn còn đó niềm tin yêu ngày trước
Dựng lại đi anh, cho mơ ước hồi sinh
Cho mầm xanh con cháu lại thắm tình
Nhớ nguồn cội thuở nào an- pha đỏ.
Nơi quốc nội, em đôi lời thầm ngỏ
Các anh ơi hãy dựng lại niềm tin
Thời gian trôi, ai đâu thể níu kìm
Và cứ thế cuốn đời người trôi mất.
Với ý chí với tấm lòng son sắt
Rồi cùng nhau đoàn kết lại nha anh!
Dấn thân đi anh cho khí thế bừng nhanh
Cùng bước tới chào mừng ngày Đại Hội.
Lê Kim Nga K27/1
Bài Hát Hay Nhất Trong Đêm Giáng Sinh
Truyện kể rằng, tại Xứ Đạo Nikolauskirche thuộc một thành phố nhỏ bên nước Áo, tên là Oberndorf bei Salzburg, có một vị linh mục trẻ vừa được sai về làm cha xứ ở đó, ông tên là Joseph Mohr. Mùa Giáng Sinh năm đó, ông muốn dạy các trẻ em và những người chăn cừu trong giáo xứ hát bài thánh ca Giáng Sinh trước hang đá trong Thánh Lễ Vọng Chúa Giáng Sinh.
Đang khi lũ trẻ đùa giỡn cười khúc khích, Cha Mohr nói: “Nào các con, hãy chuẩn bị, im lặng và hát theo nhé!” Và cha đặt tay lên cây đàn organ của nhà thờ để bắt đầu dạo nhạc. Nhưng kỳ lạ thay, các phím đàn không có tiếng, thử đi thử lại không được, Cha Mohr mở nắp đàn ra và thấy có mấy con chuột chạy trong đó, các ống dây của đàn đã bị chuột cắn đứt… Cha buồn rầu vì như thế là sẽ không kịp sửa đàn. Chỉ còn vài giờ nữa là đến lễ Vọng Giáng Sinh rồi….
Trong lúc buồn rầu, cha Mohr đến trước bàn thờ cầu nguyện với Chúa xin cho mình được bình an. Ngay lúc đó cha chợt nhớ đến người bạn của mình là Franz Xaver Gruber – người thầy dạy học, và cũng là người nhạc sĩ thường đánh đàn trong nhà thờ. Cha liền đi đến nhà người bạn của mình và nói với bạn: “Tôi cần anh giúp tôi soạn nhạc để đàn bằng guitar cho một bài hát đêm Chúa Giáng Sinh, vì đàn nhà thờ đã hư.” Cha Mohr rút trong túi ra một bài thơ về Chúa Giáng Sinh mà ông đã viết cách đây một năm đưa cho bạn mình xem thử. Cầm lấy bài thơ, Franz đọc qua rồi đem cây đàn guitar ra dạo thử và hát cùng với cha Mohr. Và người ta kể lại rằng, đêm Giáng Sinh 24 tháng 12 năm 1818, toàn thị trấn đó gần như đứng lặng trước điệu nhạc và lời bài hát của Cha Mohr và Thầy Franz.
Bài hát ấy tên gọi là “Stille Natch, Heilige Nacht” (Silent Night – Đêm Thánh Vô Cùng.) Nó được hát sau khi cha Mohr đọc Phúc Âm trong Thánh Lễ, và cả dân làng đã cùng nhau hát sau Thánh Lễ vọng Chúa Giáng Sinh năm ấy. Kể từ đó, bài hát Đêm Thánh Vô Cùng được tiếp tục hát cho đến ngày hôm nay vào mỗi dịp lễ Chúa Giáng Sinh, không chỉ tại làng Obendorf nhưng được hát ở khắp mọi nơi trên toàn thế giới. Bài hát ấy trở nên một bản nhạc Giáng Sinh được hát nhiều nhất cho đến nay.
Cha Mohr và Thầy Franz lúc ấy cũng không bao giờ nghĩ rằng họ đã để lại cho thế giới một món quà Giáng Sinh đặc biệt như vậy.
Nếu không phải đến một xứ nghèo, không phải đối diện với cây đàn bị hư trước đêm Giáng Sinh, không cùng phối hợp với người bạn giáo dân, chắc chắn Cha Mohr đã không thể sáng tác được bài hát Đêm Thánh Vô Cùng. Nhưng tất cả những điều đó được diễn ra bởi một lòng mến và sự đơn sơ mà Cha Mohr dành cho Chúa và những người xung quanh ông.
Mùa Thu Trên Những Cánh Đồng — Nguyễn Thị Hải Hà
Mùa thu là mùa của thi ca. Nghe câu hát, “Hồn thu theo gió đến ngọn núi chót cao cạnh mây”[1] tôi tự hỏi, có cái gọi là hồn thu không? Cái chất tinh túy, chất thơ, cái cốt lõi, cái hồn của mùa thu ở đâu?
Có lẽ, chất thơ của mùa thu nằm ở sự thay màu của lá. Và ở trong màu trời khi trong xanh khi xám bạc, không khí lành lạnh, trong hơi sương, khói sóng trên sông, ánh trăng, và còn nhiều không thể kể hết.
Từ giữa Tháng Chín đến giữa Tháng Mười lá cây bắt đầu đổi màu. Những dây leo một chùm năm lá như Virginia creeper trở màu, đỏ trước tiên. Loại dây leo này mềm mại uyển chuyển có thể leo lên dây điện hay vách tường nhà, rất đẹp mắt.
Khoảng giữa Tháng Mười đứng dưới tàng cây nhìn lên, có thể bắt gặp những chùm lá màu đẹp. Đỏ ối như lá sồi tía và lá phong đỏ. Vàng và cam của lá phong vàng. Đứng trong rừng thu lúc có nắng, ánh sáng sẽ có màu vàng hay màu hồng như thể bạn đeo một lớp kính màu. Vào khoảng giữa Tháng Mười Một, lá cây birch, cây elm có màu vàng của kim nhũ, óng ánh như mạ bạc. Tôi thích chụp ảnh lá khi ánh sáng chiếu phía sau chùm lá, vì nhìn thấy màu lá tươi và lóng lánh hơn.
Đứng trong rừng cây mùa thu bạn có thể thấy cây mà không thấy rừng. Để thấy cái đẹp của rừng thu, cần có tầm nhìn từ xa. Từ bờ sông hay bờ hồ nhìn sang bên kia, từ trên đồi cao nhìn xuống thung lũng, nhìn dọc theo con suối, ở những cung đường quanh co, hay uốn lượn quanh núi đèo, và nếu thuận chiều nắng sẽ nhìn thấy toàn vẹn vẻ đẹp của rừng thu. Từ trên cao nhìn xuống, những ngọn cây màu đỏ màu cam giống như những đốm lửa cháy rực.
Nhà thơ Isabel Neill trong bài thơ October đã dùng chữ gypsie fires[2] để tả những ngọn cây màu đỏ, cam, và vàng. Lửa giả, lửa phép, lửa nhiệm mầu, lửa thắp trên cây. Ở nơi có sông dài và hồ rộng sẽ có bóng cây phản chiếu xuống nước tạo thành những hình ảnh đẹp mắt. Nếu nơi bạn ở không có núi cao, sông suối dài hay hồ rộng, đứng ở ven bìa những cánh đồng rộng bạn sẽ nhìn thấy cái đẹp của rừng thu. Mùa thu cũng như một bức tranh to, hay một người phụ nữ đẹp, nhìn từ xa sẽ thấy cái đẹp toàn vẹn hơn.
Mùa thu đẹp nhất là lúc nào? Mỗi người sẽ có câu trả lời khác nhau. Cây dogwood khi lá đổi màu thường có sắc tím nhất là ở những nơi khuất nắng. Tôi thích nhìn rừng phong sau cơn mưa, trời có nắng hửng lên, vỏ cây màu sậm, màu lá vàng lá đỏ phản chiếu ánh nắng lóng lánh. Đó là những lúc khi đang lái xe tôi muốn ngừng xe lại để chụp ảnh. Dĩ nhiên là không thể ngừng, vì nhiều lý do, trong đó có lý do là sợ bị hỏi có khùng không. Hay lúc lái xe quanh ngọn đèo nhìn thấy lá đủ thứ sắc màu, và sau cơn mưa có cầu vồng xuất hiện. Đó là những lúc mùa thu đẹp nhất. Đẹp, lúc ấy, vì cái đẹp này nằm ngoài tầm tay của mình. Với tôi, mùa thu đẹp nhất là khi mùa thu sắp tàn.
Như đã nói, nhìn mùa thu bên rìa những cánh đồng rộng sẽ thấy mùa thu rất đẹp. Gần nhà thờ Pillar trên đường trail Raritan and Delaware, có vài cánh đồng bắp, không lớn lắm nhưng cái màu nâu của những cánh đồng bắp mùa thu khiến tôi nghĩ đến những bức tranh nổi tiếng. Khi starlings, một loại chim màu đen giống như chim sáo, nhỏ hơn quạ, bay thành từng đàn cả ngàn con lượn lên đáp xuống cánh đồng bắp đã thu hoạch, tôi nghĩ đến vẻ đẹp của bức tranh cánh đồng lúa mì và đàn chim quạ của Van Gogh.
Hằng năm, hai lần, vào cuối thu và đầu xuân, tôi thường gặp một đàn sếu lông xám mặt đỏ, sandyhill cranes, đến ăn hạt bắp khô tích trữ năng lượng để bay về miền ấm, và khi tiết trời ấm áp chúng trở lại nơi này ăn cho no trước khi quay về quê cũ.
Ruộng bắp khô mùa thu
Đàn hạc xám đến ăn hằng năm
Còn ghé thăm chốn này?
Cách cánh đồng bắp này, độ ba miles về hướng Nam, có một cánh đồng cỏ. Để xây những trụ điện cao thế người ta đã phá rừng. Khoảng đất trống dọc theo những trụ điện cao thế trở thành cánh đồng. Mùa xuân hoa diên vỹ mọc. Mùa hè cỏ mullein và cỏ lau. Đường trail trải đất và đá đỏ. Màu đất đỏ dường như lan tỏa đến cánh đồng khiến cỏ khô cũng có màu đỏ sậm. Chỗ này nhiều lần tôi gặp vạc xám (great blue heron) bay lượn thẳng cánh.
Ở một góc nhỏ cạnh đường trail giáp với đồng cỏ, có một tổ chim nhỏ như cái chung trà. Tôi thường thấy một đôi chim finch bay lượn chập chờn ở đây. Cái tổ hình như xây dang dở, rồi bị bỏ hoang, khuất trong cành lá rậm rạp mãi đến mùa thu khi bụi rậm dọc đường trail tàn rụi hết tôi mới nhìn thấy tổ chim. Tự hỏi cái tổ bé như thế thì cái trứng nó còn bé đến cỡ nào?
Xa thật xa, phía sau trụ điện cao thế có một ngôi nhà màu trắng, và bên cạnh là một ngôi giáo đường cũng màu trắng. Phía trước ngôi nhà và giáo đường là con đường chạy dọc theo sông Millstone. Đứng đây, đúng giờ người ta sẽ được nghe tiếng chuông giáo đường ngân nga. Điều này làm tôi nhớ đến một bài hát Việt “Tiếng Chuông Chiều Thu” của Tô Vũ.
Người phương trời xa xôi. Gửi em lời yêu thương khi lòng mơ màng trầm lắng tiếng chuông chiều thu.
Có lần tôi nghe tiếng chuông chùa, tiếng đại hồng chung, khiến tôi bàng hoàng ngẩn ngơ không biết mình có nghe lầm hay không. Có lẽ gần đây có chùa thờ Phật?
Duke Farms, cách nhà tôi độ nửa giờ lái xe, có một cánh đồng cỏ khá rộng. Mùa thu, hàng cây ginko biến thành màu vàng chanh. Trên đồng, cỏ màu hồng và goldenrod màu vàng tươi lẫn vào những bụi cỏ lau khô tạo thành màu sắc rất thu hút. Cánh đồng nhiều màu sắc đầu thu của Duke Farms làm tôi nghĩ đến thảo nguyên của Neil Gaiman trong quyển truyện Stardust.
Thảo nguyên là sự náo loạn màu sắc, giàn giao hưởng âm thanh, buổi đại yến của hương thơm. Hoa dại đủ thứ màu, bướm đủ mọi cỡ, chim với nhiều loại tiếng hót. Có tiếng ong vo ve, tiếng dế rỉ rả, tiếng ếch nhái rộn ràng. Có tiếng nước chảy róc rách, gió thì thầm, và tiếng lá rì rào. Thảo nguyên là một nơi chốn bạn có thể quên hết những mối bận tâm, và chỉ thấy vui vẻ hạnh phúc.
Còn một thảo nguyên nữa, rộng lớn hơn gấp mấy lần so với những cánh đồng gần nhà tôi. Năm 2021, trên thảo nguyên của Yellowstone National Park, tôi bắt gặp màu nâu của mùa thu mà tôi rất yêu thích. Màu nâu này tuy nhạt hơn nhưng cũng khiến tôi nghĩ đến những bức tranh vẽ đồng cỏ ở Maine của Andrew Wyeth.
Tôi chưa hề được nằm trong những cánh đồng này, nhưng thử tưởng tượng nằm ở đây ngó trời sao chắc là hồn thơ lai láng. Người không biết làm thơ có lẽ cũng ráng được vài câu ngô nghê chăng?
Lâu rồi, khi mới lần đầu đọc quyển truyện Rừng Na Uy của Haruki Murakami tôi đã chú ý đến đoạn văn nói về cánh đồng của ông.
“Cánh đồng là nơi mà thời gian đứng im, nơi chúng ta có thể trốn cuộc đời và những điều bất an của đời sống. Nó là một chỗ mà ta có thể là ta, không cần nhiều lời và cũng chẳng cần ẩn núp sau những cái mặt nạ. Đó là một nơi mà chúng ta có thể thấy mình đang sống, ngay cả khi tử thần đang rình rập đâu đó trong bóng tối.”
Tử thần chẳng mấy khi rình rập loài người ở những cánh đồng thu. Nhưng đối với loài thú thì cái chết đến khá dễ dàng và bất ngờ. Rùa thường hay băng ngang đường trail vào mùa thu. Nhiều lần tôi gặp mai rùa, nhỏ cỡ lòng bàn tay.
Cái mai rùa nhỏ bé
Chỉ còn lại hai lỗ trống hốc
Một buổi chiều mùa thu.
New Jersey, Sep 19, 2023
Nguyễn Thị Hải Hà
(Ảnh trong bài của tác giả)
_____
[1] Thu Trên Đảo Kinh Châu – thấy trên mạng ghi tên tác giả bài hát là nhạc sĩ Lê Thương.
[2] Now gypsy fires burn bright in every tree. October – Isabel Neill